Breng je brein in cultuur: bebouw je geest

Een denkraam, we hebben er allemaal één. Je denkraam bepaalt je uitzicht op de wereld. De gedachte, dat we allemaal hetzelfde uitzicht hebben, is de moeder van alle misvattingen. Stel je voor: je staat allebei voor je raam en kijkt naar buiten. Met de telefoon in de hand praat je over de buitenwereld. Eerst is er de verwarring dan volgt de verbijstering. Binnen de kortste keren probeer je elkaar te overtuigen. De ander moet door zijn raam zien, wat jij door jouw raam ziet. Dan komen de conclusies: de ander is raar, dom, slecht (want anders zou hij toch zien wat jij ziet). In het echte leven wordt het daarna tijd voor de PVV of een missie met precisiebombardement.
Natuurlijk, voor een deel lijken onze uitzichten op elkaar. We hebben allemaal een voortuin: we zijn allen mensen en hebben een vergelijkbare hersenstructuur. Die is biologisch, evolutionair bepaald. (Met deze opmerkingen sluit ik al een aantal denkramen (uit) natuurlijk).

Onze sociale omgeving bepaalt onze cultuur. Onze cultuur vormt ons beeld van de buitenwereld. Cultuur is de tuinaanleg: wat je ziet door het denkraam. Cicero had het al over "het bebouwen van de geest". Cultuur komt van het Latijnse woord "colere", wat bebouwen, bewerken, vereren, versieren, onderhouden betekent. Cultuur of beschaving, in brede zin kun je omschrijven als "het geheel van kennis, overtuigingen, kunst, moraal, wetten, gewoonten, opvattingen en gebruiken die mensen verwerven als lid van een gemeenschap." Wat er in je voortuin staat is dus vooral bepaald door de groep waar je bij hoort, of bij wilt horen. Begonia's en bierkratten, of een Thaise tuinbank en een bolrobinia, of toch liever een thujahaag en een beschilderde dakpan. Die verschillen kan je zelfs niet met meters oranje plastic verdoezelen.

Natuurlijk heeft elke voortuin een unieke persoonlijke touch. We hebben allemaal een persoonlijkheid: een door combinatie van aanleg en biografie gevormd karakter. De geur en kleur van onze individualiteit. Voor onze persoonlijkheidsverschillen is in training en coaching veel aandacht: kernkwadranten, leerstijlen, teamrollen, interventiestijlen en ga zo maar door. Ook genderverschillen mogen zich verheugen in de aandacht van trainers en hun meesters. Het gaat dan om het kennen van jezelf en je collega's en (in mindere mate) hoe je met die onderlinge verschillen kunt omgaan. Dat managen van diversiteit wordt steeds belangrijker. Het mooiste is als die verschillen niet alleen gemanaged worden, maar ook vruchtbaar gemaakt. Kortom als diversiteit geen handicap is of "uitdaging", maar juist een rijk lustoord dat aangelegd en onderhouden kan worden.

Ik wil hier graag pleiten voor verdere "bebouwing van de geest" als het gaat om cultuurverschillen. Cultuurverschillen spelen in elke organisatie. Het gaat niet alleen om verschillen tussen wat we met steeds mijdspreukiger termen benoemen als allochtonen en autochtonen, mensen met een diverse culturele achtergrond, etc. Het gaat ook om verschillen tussen mensen met rijen in Nederland geboren voorouders. Het kan gaan een verschillende sociale klasse, van het platteland of juist uit de stad, van onder of boven de rivieren, met een technische opleiding of een meer mensgerichte en zelfs generatieverschillen. -wordt vervolgd-

Geen gezeik, iedereen rijk: infecteer je netwerk met geluk!

In netwerken wordt alles, van dik worden, scheiden, mexicaanse griep tot emoties, bliksemsnel verspreid, zo betoogt de netwerkwetenschapper Christiakis . Het lijkt er op dat we in Nederland druk bezig zijn aan een collectieve depressie onder invloed van berichten over de crisis. De somberte verspreid zich als een ware infectie. Als econoom weet ik natuurlijk als geen ander, dat de conjunctuurbeweging eigenlijk parallel loopt met golven in onze perceptie. We rekenen ons rijk, en als we stoppen met geloven, stort de economie als een piramidespel in elkaar. Onze euro is alleen maar een daalder waard zolang wij (en de anderen) er in blijven geloven.
Als coach leer je, dat geluk en succes ook erg afhankelijk zijn van "geloof". Wie gelooft in zichzelf wie komt verder. Wie zich gedraagt alsof hij het succes al heeft, maakt meer kans om het te krijgen. Leer de cliënt zijn kin een paar centimeter hoger te houden en de sombere gedachten verdwijnen grotendeels, één van de weinige "proven technologies" uit de psychologie (en een stuk goedkoper dan een analyse van 15 jaar). "Fake it, till you make it", is dus een heel goede leidraad.
In de organisatiepsychologie kennen we het "pygmalion effect". Medewerkers worden niet wie ze zijn, zoals de populaire slogan luidt, maar wie de baas denkt dat ze zijn. Verwacht meer van je medewerkers en ze presteren beter. Een bedrijf met veel ‘psychologisch kapitaal’, lees een goede sfeer en onderling vertrouwen komt sneller uit een crisis en heeft meer kans op stijgende aandelen.
Ergo, laten we de crisis niet bestrijden met draconische bezuinigingen, aangesnoerde broekriemen en sombere soberte (het recept van al onze politieke partijen). Laten we zo snel mogelijk beginnen met het "desinfecteren" van onze netwerken. We injecteren onze omgeving met geluk, optimisme, en goede verwachtingen en denken onszelf uit het dal.
Geen kieswijzer en gewijs naar de politiek. Iedereen kan nu meehelpen met dit BreinBosplan om de crisis te bestrijden. Geen gezeik meer, zelfhulp. Kop, of liever gezegd kin, op. Stretch je brein en tel je zegeningen. Verzin dagelijks bijvoorbeeld één voordeel dat de crisis jou gebracht heeft (ontsnapt aan die uitzichtloze baan, meer tijd voor de kinderen, of om te sporten, of de zolder op te ruimen, eindelijk weer een gescrabbeld, tijd voor ongelezen boeken en straffeloos surfen in de baas zijn tijd, etc.). Denk positief over de toekomst en de mensen in je omgeving. Zoek naar inspiratie, vervulling en genoegen. En vertel het door aan zo veel mogelijk mensen in je netwerken (daar heb je immers toch de tijd voor), liefst op een zonovergoten terras.

check over netwerken: "ted.com"
over verwachtingen:wikipedia.org
over pygmalion: (zie o.a. K.S. Cameron, J.E. Dutton, R.E. Quinn (2003). Positive Organizational Scholarship, Foundations of a new discipline. Berrett-Koehler. San Francisco, blz 48-65)
over geluk en beurskoersen:books.google.nl